Artistiek-inhoudelijke uitgangspunten, de website als onderzoeksplek
Historische voorbeelden ter inspiratie
De historische voorbeelden in de database dienen ter inspiratie en zijn een middel om kennis te delen. Zij behoren tot de canon van beide disciplines, en het behoeft geen betoog dat kennis van en reflectie over de geschiedenis tot betere en innovatieve concepten leidt. Om het voorbeeld van Alex Ross, auteur van The Rest is Noise aan te halen: aangezien ongeveer iedere ontwerper de druipschilderijen van Pollock kent, wordt het hoog tijd dat deze ook leert luisteren naar Le Sacre du Printemps van Strawinsky en niet gelijk onrustig op zijn stoel heen en weer begint te schuiven1. Dus de Fantasia van Walt Disney met de muziek van Strawinsky’s Sacre zal zeker op de website te vinden zijn, net zoals fragmenten uit de films ‘2001: A Space Odyssey’ (1968), ‘The Shining‘ (1980) (afb. 10) en ‘Eyes Wide Shut‘ (1999) van Stanley Kubrick, die voor deze films heeft samengewerkt met serieel componist Ligeti. We kunnen veel van films leren omdat ze vaak een groot bereik onder het mainstream-publiek hebben.
En wat te denken van de al wat oudere niche, die bekend is geworden onder de naam Visual Music, met pionier Mary Ellen Bute (1934-1953) als voortrekker (afb. 11), en Joost Rekveld als hedendaagse exponent. Deze stroming ontleent zijn relevantie aan de huidige vj-cultuur in het clubcircuit.
De genoemde voorbeelden zijn allemaal terug te vinden op deze blog, en ik ben nog steeds bezig de lijst aan te vullen, die moet uitgroeien tot een plek waar ook andere experts en studenten uit beide disciplines hun helden kwijt kunnen.
Afbeelding 10 – ‘Lontano by Gyorgy Ligeti is an abstract piece of music. Ligeti’s compositions experiment
frequently with aural texture and because of that his music is very interesting to listen to on its own.
For a horror film, or even just a film about the unknown it fits wonderfully (part of this music was used in
Shutter Island (2010)’ 2
Afbeelding 11 – Tarentella maakt Bute samen met componist Edwin Gerschefski ipv dat ze bestaande
muziek gebruikte. Bute creëerde een serie van ritmes dmv wiskundige toepassingen waar Gerschefski
een dans van maakte, maar die Bute omzette naar kleuren en vormen3
Hedendaagse voorbeelden
In het voorgaande worden allemaal grote namen genoemd, maar de relevantie van de website wordt versterkt wanneer ook minder bekende creatieven uit beide vakgebieden in beeld komen. Het is echter niet zo makkelijk hedendaagse voorbeelden van dergelijke samenwerkingen te vinden, omdat beide disciplines elkaar juist uit het oog zijn verloren en omdat ontwerpers tegenwoordig graag naar makkelijke oplossingen grijpen.
Dit betekent niet dat er helemaal niets is. Labels als UnSound uit Amsterdam of het wat ruigere en sociaal geëngageerde The Player uit Rotterdam springen in het oog, met respectievelijk grafisch ontwerper Isabella Vigier en visueel kunstenaar Peter Fengler als initiatiefnemers. Beide ontwerpers zijn erop gebrand een identiteit voor hun stal met componisten en musici neer te zetten, waarvan sommigen op hun beurt zelf op innovatieve wijze gebruik maken van grafische of visuele middelen. Je kunt alleen niet spreken van samenwerkingen tussen de disciplines pur sang, zoals we die eerder in de geschiedenis in een paar gevallen wel zijn tegengekomen, omdat het hierbij niet gaat om twee (of meer) kunstenaars uit verschillende disciplines die gemeenschappelijk tot een nieuw werk komen.
Eigentijdse helden brengen mensen op ideeën en innovaties, en kunnen bij het vinden van gemeenschappelijke noemers of voorkeuren samenwerkingen bewerkstelligen. Het zijn onderwerpen om over te debatteren en het maakt de beoogde actualiteit zichtbaar. Niet iedereen loopt weg met een hedendaagse noise-muzikant, maar wanneer je als ontwerper aangetrokken wordt door de visualisaties waarvan de artiest in kwestie zich bedient, of als je ziet dat de man of vrouw een prachtige tentoonstelling heeft gemaakt, ga je er misschien anders naar luisteren of begrijpen wat de toepasbaarheid ervan is. Hetzelfde geldt natuurlijk als het een product is van een succesvolle samenwerking.
Tussenruimtes (Stretching the Disciplines)
Het ontwerpen van workshops, interactieve performances of andersoortige manifestaties binnen wat ik als tussenruimtes heb benoemd, zorgt voor input voor de website en wordt daardoor zichtbaar. Zo’n tussenruimte kan een lezing zijn, of een debat tijdens een symposium of conferentie. In die ruimte, waarin de volgens het model van Stretching the Disciplines opgerekte disciplines elkaar ontmoeten, zoek ik graag naar samenwerkingsexperimenten of interacties tussen ontwerpers en avant-gardemusici, die ter plekke uitgevoerd kunnen worden. Maar het mag ook een onderwijsprogramma voor kunstacademiestudenten zijn.
De opleveringen hiervan, die vaak de vorm van beeld en geluid zullen aannemen, dienen als feed voor de website. Zie bijvoorbeeld: http://studiozenz.nl/master/upload/ of een selectie ervan hieronder (afb. 12). Een van de resultaten zal zijn dat de levensvatbaarheid van de website zal toenemen. Kunstenaars kunnen zich op deze manier ook zichtbaarder maken. Hoe interessanter de opleveringen, des te groter natuurlijk hun PR-waarde wordt voor de website en het experiment.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Dwarsverbanden
Door middel van educatie, voorlichting en experiment kunnen er dwarsverbanden gelegd worden om de kennis onder de doelgroepen te verdiepen. Dwarsverbanden zijn noodzakelijk voor de levensvatbaarheid van onderzoek en experiment. Onderwijsexperts zoals docenten of programmamakers kunnen door de blogfunctie input leveren voor bijvoorbeeld onderwijsmodules.
Behoefte in kaart brengen
De reacties op het forum en de uploads op de blog maken de behoeftes van musici/componisten en (audiovisuele) ontwerpers zichtbaar en kunnen op die manier in kaart gebracht worden.
Identiteit en beeldvorming
De vormgeving van de website is ook een manier om na te denken over hoe een identiteit voor avant-gardemuziek eruit kan zien, zodanig dat zowel musici als ontwerpers zich uitgenodigd en uitgedaagd voelen. Identiteit door middel van platenhoezen, posters, clips en websites, is en was niet weg te denken in de platenindustrie; hiervoor hoef je alleen maar te kijken naar MKM-labels als UnSound uit Amsterdam en The Player uit Rotterdam. Beide labels brengen avant-gardemuziek en -geluid, in combinatie met sterke grafische beelden (zie afb. 13), al dan niet gemaakt in samenwerking met de musici of de componisten zelf. Vooral The Player, die zijn vinyl verkoopt in vaak spectaculaire verpakkingen, via een website die een en al experiment en levendigheid uitstraalt, illustreert het belang hiervan.
Daarbij wordt naar mijn mening een belangrijk gedeelte van de uitstraling van mijn website eveneens bepaald door de samenwerking tussen de (audio-visuele) ontwerpers en avant-gardemusici. Dit vereist een bijzondere functionaliteit in het contentmanagementsysteem dat de site onderhoudt.
Wanneer je alles bij elkaar optelt, heb je dus te maken met een informatie-en onderzoeksplek waar een database en een blog met uploadmogelijkheden voor beeld en geluid deel van uitmaken, en een forum waar de behoefte duidelijk wordt en waar actualiteiten aangekondigd maar ook gereviewed kunnen worden.
‘Department of Public Sound” series focuses on the dialogue between the social context of society’s function as venue and its inner content.’ 4