Naar aanleiding van de workshop olv Jop en Jan van ontwerpbureau Afdeling Buitengewone Zaken (ABZ) ben ik met een YouTube-playlist langs de deuren gegaan van de ontwerpers die in het ZOHO-bouw gevestigd zijn. Het was de eerste aanzet om een tussenruimte te realiseren met als doel om met modern klassieke of eigentijdse muziek tot innovatief ontwerp te komen.
Aanvankelijk dacht ik dat het alleen nuttig was om audiovisuele ontwerpers en filmmakers te benaderen en had ik wat bevriende ontwerpers benaderd en een post op Facebook geplaatst met de vraag of ze de juiste ontwerpers konden aandragen. Daarop kreeg ik al behoorlijk wat reacties. In overleg met Jan van ABZ leek het uiteindelijk niet verstandig om het bij voorbaat grafisch ontwerpers pur sang te houden.
In de gedaante van ontwerpbureau Studio ZenZ ben ik de aanwezige ontwerpers in het pand langs geweest met het verhaal dat we een soort 22tracks-website aan het bouwen zijn met werk van levende componisten. (22-tracks is een website dat muziek aanbiedt. De gebruiker kan een stad selecteren om vervolgens het aanbod van een curator (TopDJ) te selecteren.) Het idee voor de database zou zijn dat de componisten zich bevinden in het domein van de eigentijdse/modern klassieke muziek en dat we hun werk willen aanbieden met het oog op mogelijke samenwerking met ontwerpers. Soms wisselde ik van rol en was ik gewoon een master student die onderzoek doet. Die keuze maakte ik intuïtief. De reacties waren verassend: alle ontwerpers van allerlei pluimage (grafisch, omgeving,  typografisch, animators, filmmakers) reageerden positief en toonde zich bereid om de play-list van David Dramm van ongeveer een uur te beluisteren. Daarna kwam ik terug om ze een paar vragen te stellen.
Wanneer ik de rol aannam van de student was leken de ontwerpers minder geneigd om door te vragen, in de zin dat ze het nut van mijn vraag meer voor de hand liggend leek. In de rol van ontwerpbureau had ik meer uit te leggen om ze over de streep te trekken. Soms hielp het om nogmaals van rol te veranderen en  te vertellen dat ik een event wilde organiseren ten behoeve van innovatief ontwerp.

Playlist

Gezien de beperkte beschikbare tijd en omdat ik voor het merendeel bekend ben met het werk van Dramm had ik de playlist samengesteld op basis van zijn werk.
Ik heb gekozen uit het aanbod wat ik het internet kon vinden en bij de selectie erop gelet het aanbod zo divers mogelijk  te houden.
De playlist besloeg een dik uur om te testen of de ontwerpers tijd zouden nemen om de hele playlist te beluisteren (meetinstrument)

Gestelde vragen

• Wat vind je van de muziek?
• Werk je wel eens met muziek of geluid?
• Welk genre muziek?
• Zou je willen samenwerken met een componist?
• Wil je een sample van hun werk inleveren voor een database zodat (een) componist er mee aan de slag kan?
• Zou een database van recente werken van een componist voor jou een meerwaarde kunnen hebben, bijv. door keuze mogelijkheden en samenwerkingmogelijkheden?
• Wat vind je van de gekozen samples van de playlist?

Innovatief ontwerp?

Dit begrip had ik vertaald als:

• Het slechten van grenzen
• Nieuwe ervaringen creeëren
• Opheffen van van gladde formules
• Boodschappen anders formuleren dan gangbaar

Voorlopige werktitel

Conversation pieces, confrontation pieces

Meetinstrumenten

• Laagdrempelig: leveren van e-mailadres met de vraag of ze op de hoogte gehouden willen houden
• Iets minder laagdrempelig: leveren van een sample van ontwerp voor database
• Voor de toekomst: Locatie? Waar zit de interesse?
• Luistert de hele playlist af of slechts een deel

Bevindingen

• Gesproken ontwerpers: 11
• Waarvan 1 filmmaker, 1 AV-ontwerper  1 video-editor, 1 animator, 7 grafisch ontwerpers waarvan  1 ook omgevingsontwerper
•  Alle benaderde ontwerpers deden mee. Dat verraste me, ik was in de veronderstelling dat alleen AV-ontwerpers en filmmakers geïnteresseerd zouden zijn.
• Een aantal ontwerpers waren niet aanwezig bij terugkomst of hadden het te druk gehad om te reageren. Van 4 ontwerpers kreeg ik het verzoek de week erop volgend erop terug te komen, hetzij via mailcontact hetzij telefonisch.
• Tenminste 3 ontwerpers hadden de hele playlist beluisterd en gaven per track hun mening.
• De filmmaker gaf aan dat er voor film genoeg muziekaanbod is op het internet, ws ook op het gebied van modern klassieke of eigentijdse muziek, maar dat voor hem de meerwaarde erin zit om bij speciale producties expliciet met een componist naar keuze samen te kunnen werken.
• De video-editor vond de muziek afleidend waar het gaat om het maken promotionele of presentatie-video’s: ‘dan moet het ontwerp al bijna gaan over de muziek zelf’. Hij herkende het wel als muziek gebaseerd op modern klassieke muziek omdat hij zelf muzikant is. Levert een link voor  sample database.
• Uit een groepje ontwerpers die een ruimte deelden gaf een ervan aan dat ze klassieke muziek luisteren om tot rust te komen. Hij en de twee anderen vonden de muziek niks of onprettig.
• Alle ontwerpers gaven aan dat ze het aanbod divers genoeg vonden.
• 1 grafisch ontwerper gaf na wat aandringen aan dat hij wellicht toch een experiment met een componist aan zou gaan, nadat hij me erop wees dat hij me een animatie van een nieuw logo voor het Nederlands Kamerkoor had laten zien en me vertelde dat hij soms live kaligrafeerde.

Inzichten/leermomenten

• Vraag: heb je alle tracks beluisterd?
• Vraag: Luister je naar muziek tijdens het werken? Beïnvloed het je ontwerpkeuzes?
•  Sommige ontwerpers hadden last van de fluctuerende geluidskwaliteit, zij gaven ook aan dat ze behoefte hadden aan een soort inleiding op het soort muziek. Andere ontwerpers hadden geen problemen met de geluidskwaliteit. (Een ervan was bekend met het genre.)
• Het loont om je grenzen te verschuiven en je weerstand te negeren waar het veldonderzoek betreft.
• Ook grafisch ontwerpers die nog niet met muziek gewerkt hebben kunnen interesse hebben voor experimenten met muziek. De reden dat ze er nog niet mee gewerkt hebben  kan er mee te maken hebben dat ze geen opdracht in die richting hebben gehad maar dat wil niet zeggen dat ze geen belangstelling hebben.
• Er is nog een groot gat tussen mijn theoretische onderzoek en deze praktische benadering. Ik denk dat ik de literatuur meer zou kunnen gebruiken om tot goede ideeën te komen voor inspirerende tussenruimtes.

Getoeste aanname

De ontwerpers die behoefte hebben aan een inleiding op de materie gaven ook aan dat ze het vanzelfsprekend te vinden ingewijd zijn in moderne beeldende kunst maar geen enkele kennis hadden over eigentijdse moderne klassieke of eigentijdse muziek. Dit is een van mijn aannames lijkt wijdverbreid te zijn. Zie hiervoor ook een eerder bericht op mijn blog: studiozenz.nl/master/muziek-is-niet-alleen-emotioneel/ of link naar het artikel in de Volkskrant

Nut voor het onderzoek

De hiervoor genoemde aanname geeft het nut voor het onderzoek naar mijn idee al aan namelijk dat we door de bank heen genomen vertrouwder zijn met moderne kunst dan met modern klassieke of eigentijdse muziek of noise. Dit lijkt te maken te hebben met de theoretisering van de modern klassieke muziek vanaf ongeveer 1920 en daarmee kwam het genre in het ondergrondse domein terecht. De invloed van muziek op ontwerp is echter enorm, muziek wordt al jaren als een heel krachtig instrument gebruikt om een boodschap luister bij te zetten. Wanneer blijkt dat ontwerpers wel degelijk belangstelling hebben voor het genre of wanneer dat gestimuleerd wordt kan dat een verrijking betekenen voor innovatief ontwerp, maar misschien ook bewerkstelligen dat eigentijdse muziek meer het daglicht zal zien. Dat lijkt me een grote winst, want dat betekent meer ruimte voor experiment.

Vervolgtraject

De inzichten stimuleren tot aanscherping van het onderzoek. Zo kan ik de positieve respons, bijv. het leveren van samples gebruiken om andere ontwerpers te interesseren, maar ook om componisten te stimuleren tot meewerking en bijdragen. Verder hoop ik dat Splendor mee wil denken over De Tussenruimte. Het maken van de schematische weergaven hielpen enorm bij het structureren van alle ter zaken doende onderdelen maar ook gedachten en ideeën met betrekking tot het onderzoek. Met het ontwerp van de tussenruimte in het cirkelschema kwam ik ook tot een tweede onderzoeksbenadering die ik wil uitwerken om meer zicht te krijgen op hoe ontwerpers nadenken en reageren op muziek of geluid en hoe componisten reageren, nadenken over ontwerp. Dit was eigenlijk mijn eerste plan gebaseerd op het Conversation Piece dat ik maakte in de workshop met Harold Linker. Om dit uit te werken tijdens deze pressure cooker leek me moeilijker haalbaar in de tijd die we ter beschikking hadden.