02/14/2015
door: NELLE BOER: 23-06-2014

In het Zwolse Museum De Fundatie is de expositie Meer macht te aanschouwen. De expositie, samengesteld door schrijver en kunstcriticus Hans Den Hartog Jager, heeft als onderwerp de macht, de invloed van de hedendaagse beeldend kunstenaar.

Interesse: De relatie tussen autonomie en politieke beslissingen waarmee de maatschappelijke hiërarchie van kunstenaars is gaan schuiven zodat de (commerciële) instituten en het museumbezoek inmiddels de scepter lijken te zwaaien over wat gevalideerd wordt als kwaliteitskunst. Daarbij gaat het over het spanningsveld tussen autonomie en ‘veilig’ werk, c.q. de wens om door de doorsnee museumganger gewaardeerd te worden.

Het neusje van de artistieke zalm

Den Hartog Jager maakt in zijn keuze voor de tentoon gestelde werken geen onderscheid tussen verschillende machtsvormen. Dit resulteert in een expositie met een gevarieerd geheel aan werken, die stuk voor stuk magnifiek zijn. Aan kwaliteit ontbreekt het de expo dan ook geenszins, Joseph Beuys, Yael Bartana, Constant, Asger Jorn, Anselm Kiefer, Ai Wei Wei, de kunstliefhebber kan in het Zwolse museum terecht voor het neusje van de artistieke zalm.

Nu valt er niets af te dingen op het tonen van de crème de la crème van de beeldende kunst, daar zijn immers zowel het museum als haar publiek bij gebaat. Toch wordt in deze expositie voorbij gegaan aan de belangrijkste oorzaken van het feit dat niet alleen de stem van de hedendaagse beeldend kunstenaar weinig meer gehoord wordt, maar ook de beeldend kunstenaar zijn stem nauwelijks nog verheft. Die oorzaken hebben te maken met de veranderende maatschappelijke rol van de beeldend kunstenaar en de machtstructuren binnen de kunstwereld zelf. Dat deze oorzaken op de expositie onbelicht blijven is een gemiste kans.

Hierarchie en autonomie

In de kunstwereld ligt de macht niet bij hen die kunst produceren, maar bij hen die kunst rangschikken. In de hierarchische structuur van de kunstwereld staan culturele instituten aan de top en de beeldend kunstenaar onderaan de figuurlijke ladder. Het museumpubliek brengt het er beter van af dan de kunstenaar, want van hen zijn de instituten deels financieel afhankelijk. De hedendaagse beeldend kunstenaar is dus niet zozeer in de autonomie van zijn werk, maar wel als het om de zichtbaarheid en invloed van zijn werk gaat afhankelijk van de instituten en indirect de wensen van het museumpubliek.

De beeldend kunstenaar die anno 2014 invloed wil uitoefenen moet zich dus aanpassen aan de binnen de kunstwereld heersende trends, dit terwijl hij autonoom, onafhankelijk wil zijn. Veel kunstenaars krijgen hierdoor dan ook te maken met een onoplosbaar dilemma. Wil je autonoom, onafhankelijk blijven, dan moet je wars zijn van de trends binnen de kunstwereld, ook al zet je jezelf daarmee meteen ook buiten spel en zul je in ongenade vallen bij de instituten. Wil je met je werk invloed hebben binnen de kunstwereld, dan moet je deelnemen aan de belangrijkste trend van het moment: de commercialisering van kunst.

Voor het hele artikel lees verder: http://cult.thepostonline.nl/2014/06/23/meer-minder-autonomie/