HKU

Rens Machielse, directeur van Muziek en Technologie binnen de HKU (Hogeschool voor de Kunsten) legt in een telefoongesprek uit dat zijn opleiding gestoeld is op een combinatie tussen een bèta-wetenschappelijke benadering en muziek. Ik had een aantal vragen voorbereid maar nadat ik mezelf had voorgesteld en vertelde waar ik mee bezig was, stak Machielse enthousiast van wal.
Aan de basis van de muziek staan mensen die uit de hoek komen van antropologie, psychologie en musicologie. Dat is laatste is de wetenschappelijke studie van muziek op universitair niveau. Hierbij komt het zelf praktisch musiceren niet aan bod, het kunnen lezen van muziekpartituren daarentegen wel. Veruit de meeste studenten hebben dan ook een muzikale vorming achter de rug. … Musicologie beoogt onder meer de studie van de muziekgeschiedenis en van de muziektheorie. …  Daarnaast heeft musicologie ook aandacht voor de sociale, psychologische, en technologische aspecten van de muziekbeleving¹.
De studenten die op de HKU binnen komen zijn zeer breed georiënteerd, soms hebben ze veel ervaring met muziek en bespelen een instrument maar anderen hebben nog nooit een noot gezien. Ze krijgen in het eerste jaar vooral les gebaseerd op een soort systeemtheorie. Zo moeten ze in week één bijvoorbeeld gamelanmuziek namaken en de week erna in een ensemble het zelf spelen om vervolgens polyritmiek uit Afrika te bestuderen.

 

Muziekgenres en commercie

De docenten op de HKU nemen in principe een neutrale houding in t.o.v. de gekozen muziekgenres. Dat laten ze aan de studenten zelf over, en in toepassingen kan dat variëren van Hollywood-commerciële muziek tot Xenakis (MKM) of het elektronische spectrum waar Stockhausen om de hoek komt kijken, tot aan popmuziek of het singasong-genre. Een klassiekgeoriënteerde student houdt zich bezig met noten en contrapunt, en een student die veel heeft met singasong met akoestische instrumenten en ruimte. Op de HKU wordt samenwerking onder de verschillende afdelingen gestimuleerd omdat er ook veel autonome studenten rondlopen die een eigen esthetiek hanteren en eigenwijze visie hebben. Die worden dan juist gestimuleerd om vanuit branding te denken.
De studenten die de commerciële en toegepaste kant op gaan werken meestal niet met een componist, maar met producten die voorhanden zijn in het publieke domein die inderdaad meestal beat-georiënteerd is. Dit zit ook al vaak ingebakken in de briefing van een regisseur of productieleider en dan is het voor studenten niet altijd even makkelijk om een eigen denkwijze door te drukken. Commercie is een behoudende wereld, dus als de doelgroep dan ook nog eens uit een jonger publiek bestaat komt dat genre al heel snel om de hoek kijken.
De reclame-industrie is daarop een uitzondering en is wat gedifferentieerder. Binnen branding is de tendens dat emoties ‘echt’ moeten zijn waardoor er juist vraag is naar bandjes en sing-a-songschrijvers. Massivemusic, een bekend, groot en internationaal bedrijf met filialen in Amsterdam, London, New York, Los Angeles and Shanghai bouwt bijvoorbeeld een collectie op met singasongmuziek, gecategoriseerd op emoties en associaties. Wanneer muziek geplakt wordt aan een reclamespotje heet dat een ‘sync‘ (synchroniteit: het synchroniseren van beeld en geluid/muziek). Studenten die ingehuurd worden en die in een bandje zitten, kunnen hier dan ook een belang bij hebben omdat op deze manier hun eigen muziek gepromoot wordt.
Tegenwoordig komt hier ook neurowetenschap om de hoek kijken. Door hersenmetingen weten ze steeds beter wat de doelgroep leuk vindt, en neurowetenschapper Victor Lamme – zelf in het bezit van een neuromarketingbedrijf en verbonden aan de UVA – verkoopt deze expertise weer aan reclamebureaus. Op de website van Kennislink² is te lezen dat Lamme hierover zegt dat onze hersenen bepalen wat we doen, en niet onze gedachten, en dat neuromarketing daar de meest directe toepassing van is. ‘Als je weet wat de impact is op het brein van producten, reclame, verpakkingen of covers, dan weet je ook of de consument erdoor zal worden verleid of niet’. De redacteur van dit artikel plaatst hier kritische kanttekeningen bij maar ondertussen maakt Massive Music hier dankbaar gebruik van. Zo kan het bedrijf zich namelijk profileren als een kennisinstituut en verkoopt het zijn producten beter. Het komt voor dat, omdat uit een onderzoek blijkt dat de doelgroep dat het aantrekkelijkst vindt, het ritme van het ene nummer gepakt wordt en de melodie van het andere, om dat vervolgens te combineren. De voorkeur voor dit genre is ooit  begonnen met een spijkerbroekreclame en nu is het een echte trend. Op deze manier worden oude nummers soms ineens weer razend populair. Maar om terug te komen op het formatdenken van andere commerciële toepassingen zoals op beurzen en bijv. presentaties, daarvoor worden muziekdatabases vaak lukraak geraadpleegd.

Modern-klassieke muziek en film

MKM is daarentegen erg bruikbaar als filmmuziek en wordt binnen de HKU ook als zodanig toegepast. Machielse noemt als voorbeeld de 12-toonstechniek of zwevende tonaliteit van o.a. Schönberg bij East of Eden³, waarvan de muziek door een leerling van Schönberg, Leonard Rosenman gecomponeerd is⁴. ‘Een eigenschap van klankveldenmuziek is dat het geen houvast geeft voor publiek. Bij East of Eden gaat het om personages die zelf houvast kwijt zijn en dan past de zwevende tonaliteit naadloos aan op het onderwerp waardoor het voor het publiek ineens goed te begrijpen is, terwijl ze dat niet in een concertzaal zouden willen beluisteren. Muziek beleef je vaak onbewust en mensen hebben vaak geen idee wat de invloed van muziek is voor de ervaring van een boodschap. Pas als je het verschil laten horen, door bij hetzelfde beeld andere muziek af te spelen worden ze het zich pas bewust. Het voordeel van klankveldenmuziek is dat het uitnodigt om te experimenteren met beeld en geluid’.
Verder legt Machielse uit dat MKM zich vooral in niches bevindt, communities die echter wel over de hele wereld verspreid zijn. Overigens zegt hij ook geen expert te zijn op dit gebied dus hierover kan hij me minder vertellen.

 

Trailer van ‘East of Eeden’ waarvan de muziek gecomponeerd is door, ( regie: Elia Kazan, 1955)

Op mijn vraag of de afdeling ‘Muziek en Technologie’ ook samenwerkt met conservatoria dan beantwoord Machielse de vraag positief, de HKU heeft natuurlijk een eigen conservatorium onder dak maar het werkt ook samen met het conservatorium van de Hogeschool Amsterdam. Dit gaat meestal over muzikale inhoud, en maakt geen brug met bijvoorbeeld grafische toepassingen of visualiteit. Binnen de HKU zijn de toepassingen vooral fictie (film), animatie, documentaire, games en interaction design. Bij dat laatste geeft Machielse het voorbeeld waarbij studenten bezig waren met het geluid van een kettingzaag na te bootsen met elektronische middelen. Interaction design manifesteert zich in verschillende vormen die opgedeeld worden in tactiel (het bedienen van knoppen waarbij geluid te horen is) en auditief (toepassingen voor bijvoorbeeld blinden). En virtual reality natuurlijk. Hoe maak je daar gebruik van zonder koptelefoon? De oplossing zit hem in audio in de ruimte, achter de gebruiker wellicht of audio die zich door de ruimte heen beweegt.
Per mail schrijft Machielse: ‘De HKU zat van oorsprong met de traditionele faculteiten beeldende kunst, het conservatorium en theater in Utrecht. Binnen die faculteiten waren er een aantal mensen ‘aan het klooien’ met computers… die eruit gehaald zijn en apart gezet in Hilversum met de opdracht om een nieuwe faculteit Kunst, Media en Technologie (KMT) te beginnen (waar Muziek en Technologie dus onderdeel van was). Grafisch ontwerp zat nog in Utrecht en dat was te ver weg. Sinds kort is die hele club dus weer terug verhuisd naar Utrecht waar we nu dus nieuwe samenwerkingen aan het ontwikkelen zijn en wordt de meerwaarde van grafisch ontwerp onderkent’.

Op het einde van het gesprek moet hem nog iets van het hart: Mensen nemen muziek voor ‘granted’, dat komt omdat het op een onbewust niveau werkt.

door Zsa Zsa Linnemann

—

mail Rens,  30 november 2016

Hoi Zsa Zsa,

hier een aantal links van alumni, docenten en studenten die wat meer in het autonome werken….

http://tarikbarri.nl/
http://www.lownorth.nl/
http://www.robinkoek.nl
http://markijzerman.com/
http://www.pnrtmz.com
http://www.dannyweijermans.com/
kees went: http://www.li-ma.nl/site/catalogue/art/robbie-cornelissen/black-room-the/19674

Succes & groeten!

Rens.

---

Hieronder: selectie van de alumni, docenten en studenten

 

Tarik Barri

‘After conception and birth in The Netherlands, my parents moved to Saoudi Arabia when I was 5 years old. It was hot there and I got bored. I drew a lot, but was very happy when a newly purchased MSX home computer provided me with a very unexpected hobby: telling the machine what to do. Certain typed words would make the computer create sounds and visuals. Wow. So with appropriately childlike enthusiasm I dove into that and made it produce pixelated moving ninjas and bleepy sounds.

 When I was around 16 I started making tunes with the computer and when I was 23 I decided to study Music and Technology. There I saw how to combine my programming skills with my love for making music. Also, I discovered how I could use those same programming skills to create visuals which fit to that music perfectly. More than anything, I experienced that I loved building bridges, tension and harmony between the senses of seeing and hearing.’

 

Marcel Wierckx

Lownorth: Marcel Wierckx | White Light Black Static. http://www.lownorth.nl/  link naar pdf: http://www.lownorth.nl/works/media/MarcelWierckx-WhiteLightBlackStatic.pdf

 

Robin Koek

‘The work ‘Cetacean Spheres’ explores the phonetic syntax of different dolphin species based on hydrophonic recordings. The perfomance is a spatial study composed specificly for the dimensions and acoustics of the Sphearea, a performance space designed by Cocky Eek. Recordings of pulse trains and echo-location clicks illuminate the phase patterns and other acoustic properties of the multidome in an immersive cetacean field of dolphin vocalizations. The sound distribution consititutes of 4 speakers and 2 horn drivers (thanks to Matteo Marangoni for borrowing)’

Presentation: 05.07.2015, EAPLAB, Den Haag | event link

 

Mark IJzerman

CRDL provides an accessible invitation for Alzheimer’s patients, loved ones and caregivers to make mutual physical contact. Developed from the belief that human touch can have a positive effect on personal well-being, CRDL encourages people to establish this contact. (See folder)
CRDL is an interactive object that translates bare-skin touch into sound, using the sense of touch as an agent for engagement. The object acts as an icebreaker – circumventing the cultural and social barriers embedded with touch and intimacy – by creating a playful and spontaneous environment in which users are open to engage each other and explore the depths of human contact.

IJzerman: SOUND DESIGN & SENSOR INTERACTION)

 

For Hendrick’s Gin I created several “ginspired” installations, part of an immersive theatrical experience on during the Edinburgh Fringe. Working as a collaborating artist with brand communications agency Steely Fox, I created Rose & Cucumber-listening posts, musical cocktail shakers, a white “Quietude room”, an experiment to do with the influence of sound and color on taste in the “Audio-torium”, an interactive cocktail table and a blindfolded audio-experience where you experience the ages of gin.
To realize this I worked together mainly with brilliant sound artist Fedde ten Berge (hardware and sensors), but also with Jesse Meijer (woodwork & metallurgy), Bo Keijzer (woodwork), Gerjan Piksen (concept), Chi Ha Ucciso Il Conte? (product design), and Tim van Kessel (gastronomy enthusiast)

 

Composition made for De Stem van West (www.destemvanwest.nl). De Stem van West is a web-radio station about the urban life, social-cultural shifts and daily life in Utrecht West.

This composition is about the many contrasts that can be found in the Kanaleneiland neighbourhood in Utrecht West. To sonify these contrasts, I used the metaphor of inner vs outer. Recording the unheard resonances of the neighbourhood as well as the busy daily life, and juxtaposing these, I wanted to let the listener feel the way that life in Kanaleneiland can be.
Keeping the source material intact was very important to me. I used a whistled motif of a marketman and a sung phrase of a child and transformed them into something musical to build on.

 

Pinar Temiz

Pinar Temiz – ‘I’m a curious, thinker-doer person who loves to learn and experiment. As a sound designer / artist with music background I am motivated by the possible experiences one can create, enhance & communicate by enabling the ear. Having a wide range of interests and past works, currently I specialize myself in interactive & spatial audio. My work ranges from commercial sound design projects to art works that require an interactive touch.

When working on my personal projects I often find inspiration in life like systems, artificial intelligence, feedback processes and mostly aim for a slow burn & subtle experience. More often than not, I find myself secretly fussing over the ‘complicated’ relationship we have with technology, our consumption habits, the political and mundane by-products of being (a human), and the all too common struggles of “the modern-self”.

I’m the proud founder & member of the international sound collective, Soundlings. A collaboration platform run by brilliant and lovely people who are on a similar creative journey; so make sure you check them out.’

 

Consultation, assistance for final sound design and sound editing of the independent short film written and directed by Leonardo Cariglino. (2015)

 

‘Joining the Guerrilla Games in 2012 I have worked on the latest Killzone title, Shadow Fall. My main responsibility was the sound design of the automatas (robotic enemy types) such as Owl, ATAC, WAD, Turrets, Spidermines and various flying drones, and their respective abilities both for single and multiplayer levels. I have also done Menu/HUD sounds, destructible object sfx, impact sfx, various other environmental spot sounds, quite a lot of Maya work for zoning the level and spot sound placement, sound editing, dialog editing / integration, cutscene / sequence integration.’

 

Danny Weijermans

‘Music for the succesfull dutch TV series “Annie M.G.”, the famous writer’.

 

‘Filmscore for the cinematic movie “Caged” by director Stephan Brenninkmeyer’.

 

‘FilmScore for the movie “Caged” 2011, director Stephan Brenninkmeyer’.

‘Music & SoundDesign for the Art movies “LUIM 1 – 4”. LUIM 1 is a highly associative film and the first of four episodes. Small and intense sensations capture the feeling of youth’.

 

Kees Went

http://www.li-ma.nl/site/catalogue/art/robbie-cornelissen/black-room-the/19674

---

Meer informatie over de HKU is hier te vinden.

 

Bronnen

1 Auteur onbekend, Musicologie, Wikipedia, (2015, 2016) https://nl.wikipedia.org/wiki/Musicologie
2 Stefanie Kraanen, Neuromarketing interpreteert brein verkeerd, Wat neuromarketeers zouden willen, maar nog niet kunnen (24-11-2015, 28-11-2016), https://www.nemokennislink.nl/publicaties/neuromarketing-interpreteert-brein-verkeerd
3  Gepubliceerd door maltchik (31-05-2009, 28-11-2016), https://www.youtube.com/watch?v=tdMjKq8xk-E
4 Auteur onbekend, Leonard Rosenman (laatst bewerkt 11-2016, 11-2016) https://en.wikipedia.org/wiki/Leonard_Rosenman

 

---

Notities

   

---