Aanwezigen: Deanna Herst, Rob Zoeteweij en Gerard Jan van Leeuwen.
De bespreking vond ik erg plezierig en er werden een aantal opmerkelijke uitspraken gedaan.
Gerard Jan vond mijn artikel Show me your Music, 2015 vooral goed te lezen vanaf het moment dat er voorbeelden worden aangedragen, zo ongeveer vanaf waar grafische toepassingen aanboort worden. Vanaf dat punt, zegt hij, werd hij helemaal meegenomen naar het einde van het artikel dat eindigde met de oproep: ‘Collega’s en toekomstige ontwerpers! let’s rock!’ Sommige dingen bleek hij overheen gelezen te hebben. Bij mijn studiegenoot Rob Zoeteweij werkte het precies andersom: vanaf het begin tot aan de introductie over grafische toepassingen vond hij goed te volgen maar daarna ‘raakte hij de draad kwijt’. Wanneer je in aanmerking neemt dat Gerard Jan grafisch ontwerper is en Rob programmeur lijkt me dat makkelijk te verklaren. De canon die er onder grafisch ontwerpers gevoerd wordt is een plek waar Gerard Jan zich een vis in het water voelt terwijl Rob er niet bekend mee is en het stuk is geschreven voor mijn vakgenoten: grafisch ontwerpers.
Toch kan het een idee zijn om daar meer rekening mee te houden gezien mijn doel om een groter publiek te bereiken, dus heb ik het beeld van Beekes ‘Troilus and Cressida’ als contrastbeeld bij dat van Total Design geplaatst zodat niet-ontwerpers de ruimte tussen de twee beelden intuïtief invullen kunnen.
Daarnaast was Rob niet bekend met het begrip Noise en had hij behoefte aan uitleg. Bleek trouwens nog lastig uit te leggen. We vergeleken Noise met hacking: het doen van ingrepen in dat wat maatschappelijk geaccepteerd is. Vaak als commentaar, maar soms ook als reflectie?
Deanna vroeg of ik geen voorbeelden kon vinden waar MKM en grafisch ontwerp elkaar ontmoeten. Ik denk daarbij aan de vriendin van Joost Rekveld: grafisch ontwerper en werkt volgens Menno veel met muziek. Ook verwees Deanna naar de films van Stanley Kubrick. Daar heb ik wel iets gevonden: Wendy (Walter) Carlos. Ze is een Amerikaanse componiste en muzikante, vooral bekend bekend vanwege haar pionierswerk op het gebied van elektronische muziek en synthesizers en de soundtrack van A Clockwork Orange (1972) en haar bijdrage aan de Shining1.
Haar versie van de Negende Symfonie van Beethoven werd door David Bowie in 1973 gebruikt als openingsthema in zijn film Ziggy Stardust & the Spiders from Mars. Enkele stukjes muziek uit de jaren zeventig zijn gebruikt in jingles van Radio Noordzee, één van de vele zeezenders uit die tijd. In Amerika zijn door de loop der jaren talloze reclames door haar van muziek voorzien.
In het kader wat we van film kunnen leren als het gaat om gebruik te maken van avantgardemuziek en experiment, zou dit een goed voorbeeld kunnen zijn hoe elektronische muziek, dat toen nog in de kinderschoenen stond zijn publiek vond. Carlos was bevriend met Robert Moog, en een van zijn eerste klanten, waarmee ze ook een van de eerste was die gebruik maakte van een Moog-synthesizer. Ze bewerkte barok en andere klassieke muziek dat daardoor een specifiek geluid en sfeer meekreeg, en met A Clockwork Orange en the Shining vond het (uiteindelijk) zijn weg naar een mainstream publiek – alhoewel A Clockwork Orange het aanvankelijk wegens gewelddadigheid en de daarmee gepaarde censuur, moest doen met een cultstatus. Al eerder had haar LP Switched-On Bach, de titel verwijzend naar de muziek van Johann Sebastian Bach, een groot publiek weten te krijgen en won ze er drie Grammy Awards mee. Daarbij mag dan wel aangetekend worden dat ikzelf dit soort elektronische muziek zouden wegzetten als kitch of muzak ondanks het feit ze een natuurkunde- en musicologieopleiding volgde en een mastersgraad in musicologie behaalde, maar dat ook iets met mijn opvoeding te maken hebben.
‘First off, there’s the music used in Pendercki’s Utrenja, Ewangelia and Kanon Paschy. The Ewangelia is especially disturbing for its use
of discordant, spoken word vocals, which in the scene of Wendy running up the stairs gives the impression of the hotel suddenly full
of uninvited guests.’ 2
‘Lontano by Gyorgy Ligeti is an abstract piece of music. Ligeti’s compositions experiment frequently with aural texture and because
of that his music is very interesting to listen to on its own. For a horror film, or even just a film about the unknown it fits wonderfully
(part of this music was used in Shutter Island (2010).’ 2
Music for Strings, Percussion and Celesta by Bela Bartok can be described in one word: lurking. This music perfectly embodies the unease
set forth by the Overlook Hotel and Jack’s unstable mind. The beginning of this piece, which borders on tragic, unconsciously informs
the viewer that terrible things are going to happen. Later on the music gets more paranoid and with the jarring sting at 4:38, followed
by stalking piano the listener may feel like looking over their shoulder.2
Penderecki’s Polymorphia also provides some chilling and atmospheric music for strings which could evoke any imagery, thus the title.
Not much more could be said of it save for the fact that it certainly has a great sense of humor if you can make it to the end of the piece!2
Door Zsa Zsa Linnemann
1 Wikepedia, Wendy Carlos, https://nl.wikipedia.org/wiki/Wendy_Carlos
2 Alex …?, The Music of The Shining,1980, (2012, 216), http://www.thecinemologists.com/2012/05/music-of-shining-1980.html